واکاوی مسئله خشکیدگی دریاچه ارومیه؛ نقش حکمرانی غلط در نابودی دریاچه ارومیه

 به گزارش نوید صنعت نیوز، محمد مسعود تجریشی، استاد تمام گروه مهندسی آب و محیط‌زیست دانشگاه صنعتی شریف ضمن واکاوی مسئله خشکیدگی دریاچه ارومیه، اظهار کرد: مطالعات نوسانات سطح تراز آب دریاچه ارومیه از سال 1310 تا 1394 نشان می‌دهد که تراز آب دریاچه ارومیه در دو دهه اخیر با افت 8 متری مواجه شده است و برای نخستین‌بار در عمر این دریاچه شاهدیم که امسال دریاچه ارومیه خشکید.

 وی با اشاره به اینکه تغییرات اقلیمی نمی‌تواند علت خشکی دریاچه ارومیه باشد، تصریح کرد: نتایج مطالعات گویای آن است که مقدار بارندگی در منطقه دریاچه ارومیه از میانگین 239 میلی‌متر در سال در اوایل دوره هولوسن به 305 میلیمتر در سال در اواسط دوره هولوسن رسیده و در اواخر این دوره به 287 میلیمتر در سال کاهش‌یافته است. حداکثر و حداقل بارندگی برآورده شده در دوره‌های هولوسن و آنتروپوسن نیز در محدوده 174 تا 401 میلیمتر در سال قرار داشته است.

 تجریشی افزود: مطالعه ترکیبی از روش‌های زمین‌شناسی همچون پروکسی‌های ژئوشیمیایی، بازسازی کرده و عدم وجود هرگونه افق تبخیری در طول دوره هولوسن نشان داده‌اند که دریاچه ارومیه لااقل طی 12000 سال گذشته هرگز خشک‌کردن کامل را تجربه نکرده و انسان در نابودی دریاچه ارومیه نقش داشته است.

 این استاد تمام گروه مهندسی آب و محیط‌زیست دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به کاهش 20 درصدی مقدار آب تجدیدپذیر در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، گفت: با کاهش 52درصدی آب ورودی به دریاچه ارومیه و همچنین کاهش 70 درصدی ورودی‌های آب در دهه 70 تا 90 روبرو هستیم این در حالی است که به علت حکمرانی غلط شاهد گسترش 130 هزارهکتاری اراضی کشاورزی آب بر در این حوضه مواجهیم.

 وی با اشاره به اینکه بیش از 88000 حلقه چاه علاوه بر تصرف آب‌های سطحی سه استان درگیر در حوضه آبریز دریاچه ارومیه را محاصره کرده است، گفت: افزایش برداشت از آب زیرزمینی حدود 600 میلیون مترمکعب و دست‌اندازی به 25 دشت ممنوعه باعث شده است که برای تأمین آبی توسعه لگام‌گسیخته اراضی کشاورزی بیش از 1.3 میلیارد مترمکعب آب مازاد برداشت شود.

 وی علت خشکی دریاچه ارومیه را تخصیص منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی به توسعه اراضی کشت آب بر و با بهره‌وری پایین برشمرده و گفت: سهم بخش‌ها در تولید ناخالص داخلی و اشتغال حوضه آبریز دریاچه ارومیه نشان می‌دهد که بخش خدمات 58 درصد از سهم تولید ناخالص داخلی حوضه آبریز را با 36.5درصد اشتغال و یک درصد مصرف اب را دارد؛ اما بخش صنعت 27 درصد از تولید ناخالص داخلی حوضه آبریز را به خود اختصاص داده است و سهم اشتغال 34.2 درصد را دارد و 1.4 درصد مصرف اب دارد و اما سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی حوضه آبریز 15 درصد است که 29.3 درصد اشتغال را دارد که 89 درصد مصرف اب را دارد.

 وی افزود: مطالعات نشان می‌دهد به‌رغم توسعه اراضی کشت آبی در استان آذربایجان غربی درآمد حقیقی خانوارهای روستایی با شدت بیشتری از متوسط کل کشور کاهش‌یافته است که دلیل اصلی آن کاهش درآمدهای ناشی از مشاغل آزاد کشاورزی است.