تکامل نسخه بومی سامانه‌ نرم افزاری اندازه‌گیری انرژی

یادداشت: زهیر مرشدی -مدیر راهکارهای اینترنت اشیا فناپ زیرساخت

اواخر دهه 1990 با افزایش تعداد کنتورهای هوشمند و شروع بکارگیری زیرساخت اندازه‌گیری پیشرفته انرژی AMI(Advanced Metering Infrastructure) ، برای مدیریت حجم زیادی از داده‌ها، رویدادها و هشدارهای تولید شده در خوانش از راه دور کنتورهای اندازه‌گیری مصرف انرژی، سامانه­های مدیریت داده‌های کنتور (MDM) ظهور کردند.

تمرکز اولیه این سامانه‌ها روی خودکارسازی قرائت کنتورها تا فرایند محاسبه و صدور صورتحساب مشترک بود اما دیری نگذشت که جایگاه و ظرفیت بکارگیری آنها در مدیریت انواع داده‌های انرژی برای کارشناسان آشکار شد و این سامانه‌ها به ویژگی‌های سطح بالایی نظیر قابلیت جمع‌آوری و ذخیره‌سازی داده‌ها از منابع متعدد و فرایندهای مختلف، تحلیل داده‌های جمع‌آوری شده و تولید گزارش‌های تجاری و فنی از داده‌های اندازه‌گیری مجهز شدند.

با افزوده شدن توابع تحلیلی پیشرفته، «سامانه­های مدیریت داده‌های کنتور» در حال تبدیل شدن به یک مرکزیت قابل اتکا برای انجام عملیات روزانه هستند. شرکت‌های توزیع انرژی می‌توانند با دقت بیشتری مصرف درلحظه انرژی را ردیابی کنند، عرضه و تقاضا را پیش‌بینی و  تلفات غیر فنی را مدیریت کنند و بدین ترتیب امکان تعمیر و نگهداری پیش‌بینی‌شده فراهم می‌شود. همه این موارد به تیم‌های عملیاتی کمک می‌کنند تا کارایی و قابلیت اطمینان خدمات ارائه‌شده را بهبود بخشند.

«سامانه­های مدیریت داده‌های کنتور» با غنی‌تر شدن داده‌های AMI از طریق دریافت و تلفیق داده‌های منابع دیگر شامل داده‌های عملیاتی و داده‌های منابع خارجی مانند منابع انرژی توزیع‌شده، داده‌های بازار (Market) و جمعیت‌شناسی مشتری (Customer Demographics)، می‌توانند هر چه کاراتر در بهبود برنامه پاسخ به تقاضای مصرف، افزایش تاب‌آوری و انعطاف‌پذیری شبکه انرژی، افزایش قابلیت اعتماد در استفاده از منابع تجدیدپذیر تولید انرژی و اشتراک‌گذاری داده‌ها با سایر بخش‌ها، نقش اساسی خود را ایفا کنند.

این قابلیت‌ها، فرصت‌های ایجاد شده به کمک «سامانه­های مدیریت داده‌های کنتور» در بحث اندازه‌گیری هوشمند انرژی را بیش از پیش نمایان می‌کند. اما برای آنکه بطور کامل بتوانیم از ظرفیت‌های بالای یک «سامانه­ مدیریت داده‌های کنتور»  استفاده کنیم، این سامانه باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد. این ویژگی‌ها و نیازمندی‌ها عبارتند از:

1- تحلیل بلادرنگ داده‌ها به کمک فناوری‌های هوش مصنوعی همچون یادگیری ماشین و بکارگیری معماری‌های مبتنی بر رویداد (Event-driven Architecture)

2- توسعه‌پذیری برای تعداد بالایی از کنتورها (چند میلیون) و تعداد دفعات بالای خوانش (چند دقیقه یکبار)

3- انعطاف‌پذیری برای پاسخ به نیازهای آینده در این حوزه

4- اشتراک‌گذاری داده‌ها با سایر بخش‌ها و فرایندها از طریق رابط‌های برنامه‌نویسی اپلیکیشن (API)

خوشبختانه راهکار پاسخ به این نیازمندی‌ها در دوره‌ای که در آن قرار داریم از طریق فناوری‌های نوپدید، کاملا در دسترس است. پلتفرم‌های ابری اینترنت اشیا با قابلیت‌ها و زیرساخت‌هایی که با خود به همراه آورده اند قادر هستند تا «سامانه­ مدیریت داده‌های کنتور» را برای پاسخ به این نیازمندی‌ها یاری کنند.

با قرارگیری یک پلتفرم اینترنت اشیا بعنوان قلب راهکار اندازه‌گیری هوشمند انرژی در یک فضای ابری امکان مدیریت کنتورها به کمک سرویس مدیریت دستگاه‌ها فراهم می‌شود همچنین قابلیت جمع‌آوری و ذخیره‌سازی داده‌های اندازه‌گیری با سرویس‌های گذرگاه داده‌ها (Enterprise Service Bus) و زیرساخت‌های کلان داده و سپس تحلیل‌های درلحظه و تولید گزارش‌های هوش تجاری به کمک زیرساخت‌های هوش مصنوعی در دسترس است و سرانجام امکان گزارش‌گیری، توسعه‌پذیری، قابلیت تجمیع و اشتراک‌گذاری داده‌ها به کمک سرویس دروازه رابط­های برنامه نویسی اپلیکیشن (API Gateway) و ده‌ها مورد دیگر در مقیاس بالا و با امنیت کامل، فراهم خواهد بود.

پلتفرم اینترنت اشیا پاد (پادیوت) یک محصول بومی است که متخصصان ایرانی در شرکت دانش‌بنیان فناپ زیرساخت توسعه داده‌اند. پادیوت اکنون می‌تواند نقشی اساسی برای تسهیل ارائه راهکارهای اندازه‌گیری هوشمند انرژی ایفا کند. فناپ زیرساخت به کمک پادیوت «سامانه مدیریت داده‌های کنتور» (MDM) بومی خود را توسعه داده است که هم اکنون در نسخه 2 آن افزون بر ویژگی‌های اصلی ارائه شده در نسخه 1 با تغییر کامل واسط کاربری در پایان راه توسعه ویژگی‌های تکمیلی است و بزودی آماده ارائه سرویس بعنوان راهکار جامع اندازه‌گیری هوشمند انرژی در بخش نرم‌افزاری خواهد بود.