پایگاه خبری نوید صنعت نیوز اخبار صنعت، دانش و فناوری
به گزارش نوید صنعت نیوز؛ بر اساس گزارشی از اندیشکده سیاست‌پژوهان علم و فناوری و نوآوری برآورد می‌شود که زیست‌بوم علم، فناوری و نوآوری یکی از ارکان اقتصاددانش بنیان در جوامع توسعه‌یافته امروزی است که تأثیر قابل‌توجهی بر رشد اقتصادی و بهبود سطح زندگی مردم دارد.
به گفته نویسندگان گزارش، توسعه علم، فناوری و نوآوری در ایران دارای سابقه‌ای طولانی است که به سال‌های ۱۳۶۹ بر می‌گردد. آن‌ها چهار موج را در تاریخچه توسعه این زمینه در کشور شناسایی کرده‌اند که شامل توسعه آموزش عالی و انتشارات علمی، توسعه پژوهش و فناوری‌های نوظهور، گذار به اقتصاددانش بنیان و مبتنی بر نوآوری و ایجاد تنوع در زیست‌بوم نوآوری و کارآفرینی هستند.
در سال‌های اخیر، دولت با حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، تقویت سرمایه انسانی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها، ترویج فضای کسب‌وکار فناورانه و صنایع خلاق، تلاش کرده است تا زیرساخت‌های لازم برای رشد دانش‌بنیانی را فراهم کند. یکی از این چالش‌ها، تحریم‌های بین‌المللی است که از سوی آمریکا و هم‌پیمانان آن علیه ایران اعمال شده است.
این تحریم‌ها، بر فناوری‌های خاص، فضای کسب‌وکار و فضای عمومی ایران تأثیرات منفی داشته‌اند. تحریم‌ها باعث شده است که ایران در تبدیل پژوهش‌های دانشگاهی به محصولات فناورانه، نسبت به کشورهای رقیب در منطقه عقب بماند. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که علی‌رغم قدمت تحریم‌ها در کشور، متأسفانه هنوز از فرصت‌های ایجادشده فراروی مؤسسات و شرکت‌های دانش‌بنیان برای تقویت بنیه اقتصادی و مقابله با تحریم استفاده مناسبی نشده است؛
علاوه بر این کشور ما علی‌رغم حجم بالای پژوهش‌های دانشگاهی که خروجی آن در تعداد انتشارات علمی قابل‌مشاهده است، به دلیل ضعف ساختاری در تحقیقات کاربردی و صنعتی و عدم توانمندی در تبدیل این تحقیقات به محصولات فناورانه نسبت به کشورهای رقیب در منطقه جایگاه مناسبی ندارد. تحریم‌هایی که مستقیماً بخش‌های صنعتی خاصی را هدف قرار داده‌اند؛ مانند فناوری‌های تسلیحاتی یا دوگانه همچون فناوری هسته‌ای؛ یا اثرات غیرمستقیم بر فضای کسب‌وکار شرکت‌های دانش‌بنیان داشته است؛ مانند تحریم‌های سرمایه‌گذاری، بانکی، اعتباری، ارزی و… که با تیره‌کردن فضای کسب‌وکار و افزایش خطرپذیری، رقابت‌پذیری شرکت‌های داخلی را کاهش می‌دهند؛
همچنین به آثار سوء ناشی از فضای امنیتی ملتهب شکل‌گرفته علیه ایران در کشورهای غربی به‌واسطه تحریم‌ها اشاره می‌کنند. تحریم‌ها علاوه بر اثرات منفی، می‌تواند دارای اثرات مثبت هم باشد که از جمله می‌توان به تقویت روحیه خودباوری و خوداتکائی، کاهش رقابت با شرکت‌های بزرگ و چندملیتی و همچنین افزایش نوآوری به دلیل محدودیت‌ها منجر شده باشد. پیشنهادها شامل توجه هم زمان به سیاست‌های DU و STI، توجه به نوآوری‌های فراگیر، توجه به نهادهای پایه و رفع موانع ساختاری و قانونی است. در کنار توجه به سیاست‌های STI که بر فعالیت‌های تحقیقاتی متمرکز هستند و دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها را در مرکز توجه خود قرار داده‌اند، باید به سیاست‌های DU که یادگیری فناورانه از طریق تجربه و تعامل را موردتوجه قرار می‌دهند و بنگاه‌های صنعتی و تولیدی را پیشران توسعه فناوری و نوآوری می‌دانند، توجه چشمگیری شود.
در کشورهای درحال‌توسعه سیاست نوآوری باید بیشتر بر نوآوری‌های فراگیر که از حیث درآمد و ایجاد اشتغال به اقشار کم‌درآمد جامعه سود برسانند متمرکز باشد. علاوه بر این، راهبری بازارهای مالی، سیاست رقابتی، تسهیل رویه‌های کسب‌وکار، اصلاح حقوق مالکیت، اصلاحات در بازار در تسریع فرایند یادگیری و انتقال منابع به‌سوی کاربردهای بهره‌ورتر نیز از سوی نهادهای حاکمیتی پایه موردتوجه قرار گیرد.
در گزارش اندیشکده سیاست‌پژوهان علم، فناوری و نوآوری از وضعیت زیست‌بوم علم، فناوری و نوآوری در ایران مهم‌ترین اقدامات و برنامه‌های دولت، نقاط قوت و ضعف نظام علم، فناوری و نوآوری کشور و اثر تحریم‌های بین‌المللی بر آن بررسی شده است.
