برندگان جایزه نوبل سال ۲۰۲۳ در رشته‌های پزشکی، فیزیک و شیمی اعلام شد.

به گزارش نوید صنعت نیوز، جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۳ به کاتالین کاریکو و درو وایسمن تعلق گرفت. این دو پژوهشگر برای اکتشافاتشان در مورد تغییرات پایه نوکلئوزیدی که امکان ساخت واکسن‌های آران‌ای پیامرسان (mRNA) موثر علیه کووید-۱۹ را فراهم کرد، این جایزه را دریافت کردند.

همچنین جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۳ به پل کورکوم، فرنک کراوس و آن لهویلیر اهدا شد. این سه فیزیکدان «به دلیل مشارکت پیشگامانه در علم لیزر فوق سریع و فیزیک اتوثانیه» این جایزه را کسب کردند.

جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۳ به جنیفر دودنا و امانوئل شارپانتیه اعطا شد. این دو شیمیدان برای کشف و توسعه فناوری ویرایش ژنی کریسپر-کاس۹ (CRISPR-Cas9) که امکان اصلاح دقیق و سریع DNA را می‌دهد، این جایزه را بدست آوردند.

این جایزه‌ها به افرادی که بیشترین خدمت را به مردم کرده باشند، اهدا می‌شوند. این جایزه‌ها در ماه دسامبر در مراسمی در استکهلم و اسلو به برندگان اهدا خواهند شد.

برندگان جایزه نوبل شیمی امسال دو دانشمند زن هستند که روشی برای ویرایش ژنوم با استفاده از فناوری کریسپر-کاس۹ ابداع کرده‌اند. این فناوری امکان ایجاد تغییرات مشخص و دقیق در دی‌ان‌ای موجود در سلول‌های زنده را فراهم می‌کند و می‌تواند در درمان بیماری‌های موروثی و سرطان مورد استفاده قرار بگیرد.

امانوئل شارپنتیه، دانشمند فرانسوی و استاد دانشگاه اوپسالا در سوئد. او در سال ۲۰۱۱ مولکولی به نام tracrRNA را کشف کرد که بخشی از سیستم ایمنی باکتری‌ها است. این سیستم که به نام کریسپر-کاس شناخته می‌شود، مثل یک قیچی ژنتیکی عمل می‌کند و ویروس‌ها را از طریق شکافتن دی‌ان‌ای آن‌ها از کار می‌اندازد.

جنیفر دودنا، دانشمند آمریکایی و استاد دانشگاه کالیفرنیا در برکلی. او در سال ۲۰۱۱ با شارپنتیه همکاری کرد و روشی را ابداع کرد که امکان بازنویسی دی‌ان‌ای باکتری‌ها را با استفاده از کریسپر-کاس۹ فراهم می‌کند. این روش بعداً برای ویرایش دی‌ان‌ای حیوانات، گیاهان و میکروارگانیسم‌ها نیز به کار گرفته شد.

این دو دانشمند زن برای کارهای اساسی و رهبری خود در زمینه ویرایش ژنوم با واسطه کریسپر-کاس جوایز و افتخارات متعددی را دریافت کرده‌اند.

برندگان جایزه نوبل فیزیک امسال سه دانشمند هستند که در زمینه لیزر فوق سریع و فیزیک اتوثانیه پژوهش کرده‌اند. این دو زمینه به مطالعه و کنترل ماده و نور در مقیاس‌های زمانی و فضایی بسیار کوچک مربوط می‌شوند.

پل کورکوم، دانشمند ایرلندی و استاد دانشگاه امپریال کالج لندن. او در سال ۱۹۹۲ روشی را ابداع کرد که امکان تولید نور لیزری با طول موج کوتاه و شدت بالا را فراهم می‌کند. این روش که به نام تقویت چیرگی (chirped pulse amplification) شناخته می‌شود، می‌تواند در علوم مواد، پزشکی و فیزیک هسته‌ای مورد استفاده قرار بگیرد.

فرنک کراوس، دانشمند آلمانی و استاد دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ. او در سال ۲۰۰۱ نور لیزری با طول موج بسیار کوتاه و مدت زمان بسیار کوتاه را تولید کرد. این نور که به نام اتوثانیه (attosecond) شناخته می‌شود، می‌تواند حرکت الکترون‌ها در مولکول‌ها و اتم‌ها را مشاهده کند.

آن لهویلیر، دانشمند فرانسوی و استاد دانشگاه پاریس سود. او در سال ۲۰۰۵ روشی را ابداع کرد که امکان کنترل و اندازه‌گیری اتوثانیه‌ها را فراهم می‌کند. این روش که به نام اتوثانیه استروبوسکوپی (attosecond strobe spectroscopy) شناخته می‌شود، می‌تواند در مطالعه دینامیک الکترونیکی ماده کاربرد داشته باشد.

جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی ۲۰۲۳ نیز به صورت مشترک به کاتالین کاریکو و درو وایسمن اعطا شد. این دو دانشمند برای کشف تغییرات نوکلئوزیدی که امکان توسعه واکسن‌های آران‌ای پیامرسان (mRNA) موثر علیه کووید-۱۹ را فراهم کردند، این جایزه را دریافت کردند. آن‌ها دریافتند که تغییر دادن نوکلئوزیدها در مولکول‌های آران‌ای می‌تواند از ایجاد واکنش التهابی جلوگیری کند و پایداری و بیان آن‌ها را افزایش دهد. این کشف مسیر را برای ایجاد واکسن‌های آران‌ای که می‌توانند سلول‌ها را دستور دهند که آنتی‌ژن تولید کنند و واکنش ایمنی علیه کروناویروس را القا کنند، هموار کرد.

جایزه نوبل بر اساس وصیت آلفرد نوبل، مخترع دینامیت و کارخانه‌دار سوئدی، در سال ۱۸۹۵ پایه‌گذاری شد. نوبل ۹۴ درصد از کل ثروت خود، یعنی ۳۱ میلیون کرون (حدودا ۱۸۶ میلیون دلار آمریکا، یا ۱۵۰ میلیون یورو در سال ۲۰۰۸)، را به پایه‌گذاری اهدای پنج جایزه نوبل اختصاص داد. بنیاد نوبل بنیاد خصوصی است که در سال ۱۹۰۰ برای مدیریت اجرایی و مالی جایزه نوبل ایجاد شد.
این بنیاد نماینده جوایز نوبل در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح است. ششمین جایزه یعنی جایزه یادبود نوبل علوم اقتصادی نیز در سال ۱۹۶۸ میلادی، توسط بانک مرکزی سوئد پایه‌گذاری شد که البته در لیست جوایز مرتبط با بنیاد نوبل جایی ندارد. جوایز نوبل به افراد و سازمان‌هایی اهدا می‌شوند که در زمینه‌های مختلف علمی، ادبی و انسانی سهم بسزایی دارند. تا کنون ۹۶۲ نفر و سازمان برنده جایزه نوبل شده‌اند.