مرکز پژوهش های مجلس گزارش داد: افزایش روند خشکسالی در حوضه های آبریز کشور

به گزارش نویدصنعت نیوز، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی و تحلیل شاخص‌های کلان بخش آب در سه‌ماهه اول سال 1402 پرداخته است. در گزارش حاضر اهم شاخص‌های بخش آب در سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۲ مورد بررسی قرار گرفته و وضعیت کلان این بخش در موضوعات مختلف تشریح شده است. در این راستا با استفاده از شاخص‌های مهم آب‌وهواشناسی در ۹ماهه منتهی به خردادماه سال ۱۴۰۲، وضعیت خشکسالی و تأثیرات آن در مناطق مختلف کشور و حوضه‌های آبریز فرامرزی و مشترک تحلیل شده است.

همچنین شرایط منابع آب سطحی کشور در سه‌ماهه نخست سال جاری ارائه و نقش آن در مدیریت کلان بخش آب کشور و آثار آن در مناطق مختلف موردبحث قرار گرفته است. علاوه بر این، ضمن پرداختن به اهم وقایع بخش آب کشور در سه‌ماهه نخست امسال، اعتبارات تخصیص‌یافته به بخش آب نیز ارائه شده تا ضمن آگاهی‌بخشی نسبت به وضعیت این بخش، بتوان چالش‌های پیشرو را نمایان کرده و به اتخاذ راهکارهای مناسب رهنمون شد. در این گزارش آمده است:

باتوجه‌ به شاخص‌های مهم آب‌وهواشناسی، از ابتدای سال آبی جاری تا اواخر خردادماه سال 1402، به‌رغم وقوع ترسالی در مناطقی از کشور به‌ویژه استان‌های واقع در جنوب غرب، پهنه‌های بیشتری از سطح کشور با خشکسالی مواجه شده‌اند. شدت خشکسالی در شرق کشور بیشتر از سایر مناطق بوده و در غرب کشور نیز خشکسالی خفیف رخ‌داده است.

بررسی شاخص‌های مهم آب‌وهواشناسی کشور نشان می‌دهد میانگین بارش کل کشور از ابتدای سال آبی 1402-1401 تا انتهای خردادماه سال 1402، نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته روند افزایشی داشته؛ اما نسبت به میانگین بلندمدت به میزان 14 درصد کمتر است و از مجموع 31 استان کشور، 22 استان دچار کاهش بارش شده‌اند.

بنابراین کشور با وجود بهبود میانگین نزولات آسمانی، برای سومین سال پیاپی دچار خشکسالی و کم‌بارشی بوده است. در دوره ۹ماهه منتهی به خردادماه سال 1402 در حوضه‌های آبریز فرامرزی و مشترک، خشکسالی در اکثر مناطق افغانستان تداوم داشته است. در مرکز و جنوب عراق نیز شرایط ترسالی و در شمال این کشور وضعیت عمدتاً نرمال حاکم بوده است.

 سدهای واقع در جنوب غرب کشور و حوضه آبریز دریاچه ارومیه به میزان 60 درصد و بالاتر پرشدگی داشته‌اند، اما شرق کشور که با بیشترین افت بارش‌ها نیز مواجه است. در استان سیستان و بلوچستان میزان ذخیره آب چاه نیمه‌ها که به طور کامل به منابع آب ورودی رودخانه مرزی و مشترک هیرمند وابسته هستند، به کمتر از 10 درصد رسیده و در شرایط بسیار بحرانی قرار گرفته است.

به دلیل افت محسوس حجم ذخایر سدهای واقع در استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، و جنوب استان فارس، سهم منابع آب سطحی در تأمین مصارف کاهش‌یافته، همچنین افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی و وقوع تنش آب شرب در این مناطق به موضوع پیوسته است. در نوار شمالی کشور نیز به دلیل افت بارش‌ها، افت تولید محصولات کشاورزی و چالش در تأمین نیازهای این بخش بسیار محتمل بوده و در استان گلستان هم به سبب حجم اندک ذخایر سدهای استان و عملاً خشک‌شدن آنها، وقوع تنش آب شرب نیز مورد انتظار است.

 در فصل بهار میزان تولید برقابی کشور روندی افزایشی نشان می‌دهد و در طی سه‌ماهه اول سال رشد داشته است، بااین‌حال سهم تولید برقابی از کل تولید برق کشور کاهشی بوده و از 8.7 درصد در فروردین‌ماه به 7.4 درصد در خردادماه رسیده است. به‌عبارت‌دیگر در فصل بهار نرخ رشد کل تولید برق کشور از نرخ رشد تولید برقابی بیشتر بوده؛ ازاین‌رو سهم برقابی از کل تولید کمتر شده، همین امر بیانگر رشد قابل‌توجه نرخ مصرف برق کل کشور است. این وضعیت متأثر از روند افزایش متوسط دمای کشور طی سه‌ماهه فصل بهار و رشد تقاضا برای مصرف برق بوده است.

 میزان تخصیص اعتبارات در هر بخش نقش مهمی در پیشبرد اهداف مدیریتی و اجرایی آن خواهد داشت. در بخش آب، مجموع اعتبارات مصوب مربوط به تملک دارایی‌های سرمایه‌ای در سال 1402 بالغ بر 296,337,590 میلیون ریال بوده که از این میزان مبلغ 8,800,000 میلیون ریال به‌صورت نقدی طی سه‌ماهه اول سار جاری تخصیص‌یافته که درصد عملکرد بودجه در این مدت تقریباً معادل 3 درصد است. اعتبارات تخصیص‌یافته اغلب مربوط به برنامه‌های آبرسانی و فاضلاب از جمله برسانی به شهرهای دارای نتش آبی، ارتقای کیفی آب شرب، آبرسانی به روستاهای دارای اولویت و ایجاد و تکمیل تأسیسات فاضلاب بوده است.

مشاهده گزارش : مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی : شاخص هاي كلان بخش آب