پایگاه خبری نوید صنعت نیوز اخبار صنعت، دانش و فناوری
عاطفه علیان؛ به گزارش نوید صنعت نیوز، روز گذشته عیسی کلانتری، رئیس سابق سازمان محیط‌زیست کشور در گفت‌وگو باخبر آنلاین از اوضاع ناگوار منابع آب گفت ساختار مدیریت آب کشور غلط است. بر مبنای قانون مصوب 1361 همه اختیارات آب کشور دست وزیر نیرو است. یعنی مسئله آب کشور که یک‌ساله زیربنایی و بسیار مهم است فقط دست یک نفر است. وزیر نیرو، حالا اگر این وزیر نیرو هم فرد ضعیفی باشد در برابر خواسته‌های نمایندگان مجلس همین مسائل پیش می‌آید.
این صحبت‌های عیسی کلانتری در حالی بیان می‌شود که در سال 1376 زمانی که ایشان سکان‌دار وزارت جهاد کشاورزی بودند طرح طوبی (طرح توسعه جنگل و باغ) به امضا رسید و در سال 1378 با تصویب مجلس شورای اسلامی و تخصیص اعتبار موردنیاز در قالب طرح ملی اجرا شد. در طرح طوبی مجموعاً تعداد ۲۰۹۰ فقره واگذاری به میزان ۳۷۷۱۳ هکتار صورت گرفت و با اجرای این طرح اراضی بالادست زاینده‌رود قربانی تغییر کاربری شد و اراضی شیب‌دار در بالادست زاینده‌رود زیر کشت بادام و هلو رفت. در مقدمه مصوبات صفحه 6 و در جلسه نهم شورای هماهنگی زاینده‌رود مطالعات شرکت سامان آب سرزمین و آب گستران میهن نشان داد که توسعه باغات در اراضی شیب‌دار از سال 84 تا 94 از 15 هزار هکتار به 120 هزار هکتار در بالادست زاینده‌رود در استان‌های اصفهان و چهارمحال‌وبختیاری افزایش‌یافته است و 222 میلیون مترمکعب آب در استان اصفهان و 228 میلیون مترمکعب آب در استان چهارمحال‌وبختیاری برای تأمین آب این باغات اختصاص می‌یابد، این در حالی است که در آن بازه زمانی، طبق جدول منابع و مصارف استان چهارمحال‌وبختیاری مجاز به برداشت 80 میلیون مترمکعب و استان اصفهان مجاز به برداشت 50 میلیون مترمکعب بود.
اگرچه مساحت اراضی کشت بادام و هلو در بالادست زاینده‌رود به 120 هزار هکتار افزایش‌یافته است، کارشناسان بر این باور هستند که ریشه‌های این درختان چند ساله به بستر سنگی اراضی شیب‌دار رسیده است و به علت نبود ضخامت خاک در حال خشک‌شدن است. این در حالی است که پیش از اجرای طرح طوبی و کشت در اراضی شیب‌دار، زاینده‌رود جریان طبیعی خود را به سمت دشت‌های حاصلخیز پایین‌دست داشت و محصولات کشاورزی متنوعی در این خاک حاصلخیز کشت می‌شد.
در همین ارتباط سعید یزدانی، استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران، با اشاره به وضعیت بحرانی آب در کشور، اظهار کرد: همان گونه که آمار نشان می‌دهد در بسیاری از کشورها که دارای منابع آبی بیشتری از ایران هستند و شرایط آب‌وهوایی مناسبی نیز دارند، سرانه مصرف آب از کشور ایران پایین‌تر است؛ لذا در کشور ایران ضروری است در راستای مدیریت بهینه منابع آب و دستیابی به وضع مطلوب در آینده و جلوگیری از بحران‌های احتمالی به دلیل کمبود منابع ارزشمند آبی، افزایش بهره‌وری آب از طریق اقداماتی همچون مدیریت تقاضا و مصرف آب و افزایش آگاهی‌های اجتماعی هشدار داد.
وی با اشاره به اینکه در صورت استقرار وضع موجود و عدم واپایش برداشت‌های بی‌رویه شاهد ضربات مهلک‌تری بر بقای حیات عموم مردم ایران خواهیم بود، تصریح کرد: فعالیت‌های کشاورزی باید ادامه یابد؛ اما نه با وضعیت فعلی بلکه نیازمند یک تحول بزرگ در نحوه مصرف آب ضروری است.
یزدانی با بیان اینکه پیش‌بینی‌شده شکاف بین عرضه و تقاضا آب تا سال 2030 به 40 درصد برسد، گفت: نیاز است که راهکارهای صرفه‌جویی در مصرف آب در اولویت قرار گیرد برای مثال بازچرخانی در اولویت قرار دارد چراکه 80 درصد از پساب و فاضلاب‌ها بدون تصفیه در محیط رها می‌شوند. از سوی دیگر راندمان آبیاری کمتر از 50 درصد است.
وی با اشاره به اینکه که در جهان تولید محصولات کشاورزی به‌ازای هر مترمکعب آب حدود 2.5 کیلوگرم است، اظهار کرد: این رقم در ایران 1 کیلوگرم است. تولید ناخالص ملی نیز تنها بین 20 تا 40 سنت به‌ازای مصرف یک مترمکعب آب در بخش کشاورزی برآورد می‌شود که متوسط جهانی در این زمینه حدود یک تا دو دلار و حتی بیشتر است.
یزدانی بر اصلاح روش‌های آبیاری تأکید کرد و گفت: متأسفانه طرح‌های طوبی با تغییر کاربری همراه بود و کشت در اراضی شیب‌دار زاینده‌رود را توسعه بخشید. کشتی که توأم با شکست بود. این در حالی است که دشت اصفهان که مرغوب‌ترین خاک و بستر کشاورزی است به علت فصلی شدن زاینده‌رود خشکیده شد و با پمپاژ آب در اراضی شیب‌دار بالادست زاینده‌رود در استان چهارمحال‌وبختیاری شاهد توسعه باغات هلو و بادام هستیم که ریشه‌های این درختان به علت نبود خاک مناسب در حال خشک‌شدن است.
