پایگاه خبری نوید صنعت نیوز اخبار صنعت، دانش و فناوری
معادن سنگ لاشه به عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع تامین مصالح ساختمانی در ایران، نقش حیاتی در پروژه‌های عمرانی و زیرساختی ایفا می‌کنند. با وجود ظرفیت‌های عظیم تولید، این معادن با چالش‌هایی از جمله فناوری‌های قدیمی، مشکلات زیست‌محیطی و پیچیدگی‌های قانونی مواجه‌اند.
به گزارش نویدصنعت نیوز، عاطفه علیان-سنگ لاشه، به دسته‌ای از سنگ‌ها گفته می‌شود که به دلیل ویژگی‌های فیزیکی خود به صورت طبیعی یا با حداقل پردازش به کار گرفته می‌شوند. این سنگ‌ها در بسیاری از پروژه‌های زیرساختی مانند سدسازی، جاده‌سازی، راه‌آهن، دیوارهای حائل و به عنوان مصالح ساختمانی کاربرد دارند. این نوع سنگ معمولاً از معادن روباز استخراج می‌شود و به دلیل فراوانی و ارزانی، از پرمصرف‌ترین مواد معدنی در پروژه‌های بزرگ عمرانی است.
ایران یکی از کشورهای غنی در زمینه معادن سنگ لاشه است. بر اساس گزارشات وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)، بیش از ۲۰۰۰ معدن سنگ لاشه در ایران فعال هستند. این معادن عمدتاً در استان‌های مرکزی، اصفهان، فارس، کرمان و آذربایجان شرقی و غربی واقع شده‌اند. ذخایر این معادن بالغ بر میلیون‌ها تن سنگ است که برای تامین نیازهای داخلی و همچنین صادرات به کشورهای همسایه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ظرفیت تولید سنگ لاشه در ایران به طور میانگین سالانه حدود ۵۰ میلیون تن برآورد می‌شود. با توجه به توسعه سریع زیرساخت‌ها و پروژه‌های عمرانی در کشور، تقاضا برای این محصول معدنی به طور مداوم در حال افزایش است. برای مثال، در سال ۱۳۹۹، ایران بیش از ۴۰ میلیون تن سنگ لاشه استخراج کرد که این میزان در مقایسه با سال‌های گذشته رشد قابل توجهی داشته است.
ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ‌های ساختمانی و معدنی در منطقه، بخشی از تولیدات سنگ لاشه خود را به کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان، قطر و کشورهای آسیای میانه صادر می‌کند. با این حال، سهم صادرات سنگ لاشه نسبت به سایر سنگ‌های ساختمانی مانند مرمریت و تراورتن کمتر است. این امر به دلیل ماهیت سنگ لاشه و مصرف عمده آن در پروژه‌های داخلی است.
کشورهای دیگری مانند چین، هند، ایتالیا و ترکیه نیز از تولیدکنندگان عمده سنگ لاشه هستند. چین با ظرفیت تولید چند صد میلیون تنی خود در صدر جدول جهانی قرار دارد و علاوه بر مصرف داخلی، بخش قابل توجهی از محصولات معدنی خود را به سراسر جهان صادر می‌کند. ترکیه نیز با داشتن ذخایر غنی سنگ لاشه و دیگر سنگ‌های ساختمانی، یکی از رقبا و شرکای ایران در بازار منطقه‌ای به شمار می‌آید.
با وجود ظرفیت بالا و ذخایر عظیم، معادن سنگ لاشه ایران با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:
بسیاری از معادن ایران هنوز از فناوری‌های قدیمی برای استخراج و فرآوری سنگ لاشه استفاده می‌کنند. استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات قدیمی بهره‌وری معادن را کاهش داده و هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهد. همچنین این امر منجر به افزایش ضایعات و کاهش کیفیت محصول نهایی می‌شود. طبق آمارهای ارائه شده، حدود ۴۰ درصد از معادن سنگ لاشه ایران به دلیل فقدان تجهیزات مدرن و استانداردهای لازم به بهره‌وری کامل نمی‌رسند.
استخراج سنگ لاشه به دلیل ماهیت مکانیکی فرآیند و حجم بالای تولید، می‌تواند تاثیرات منفی بر محیط‌زیست داشته باشد. این معادن باعث فرسایش خاک، تخریب پوشش گیاهی و آلودگی آب‌های زیرزمینی می‌شوند. برخی از معادن ایران به دلیل عدم رعایت استانداردهای زیست‌محیطی با محدودیت‌هایی از سوی سازمان محیط‌زیست مواجه شده‌اند.
قوانین و مقررات مربوط به معادن سنگ لاشه در ایران بعضاً پیچیده و غیرشفاف هستند. برای مثال، اخذ مجوزهای لازم برای بهره‌برداری از معادن سنگ لاشه فرآیندی طولانی و پرهزینه است که این امر مانعی برای سرمایه‌گذاری‌های جدید محسوب می‌شود. علاوه بر این، برخی از معادن کوچک به دلیل نبود حمایت‌های کافی از سوی دولت، قادر به ادامه فعالیت نیستند.
با توجه به تقاضای روزافزون برای مصالح ساختمانی در ایران و منطقه، معادن سنگ لاشه دارای پتانسیل‌های رشد قابل توجهی هستند. برخی از فرصت‌های موجود در این حوزه عبارتند از:
ایران با بهره‌گیری از زیرساخت‌های مناسب و افزایش کیفیت فرآوری محصولات می‌تواند بازارهای جدیدی را در سطح جهانی برای صادرات سنگ لاشه ایجاد کند. کشورهای حوزه خلیج فارس و آسیای میانه بازارهای مناسبی برای صادرات سنگ‌های معدنی ایران محسوب می‌شوند.استفاده از فناوری‌های نوین در استخراج و فرآوری سنگ لاشه می‌تواند بهره‌وری معادن را به میزان چشم‌گیری افزایش دهد. این امر نه تنها هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد، بلکه به کاهش اثرات زیست‌محیطی و افزایش کیفیت محصولات کمک می‌کند. طبق گزارش‌ها، استفاده از ماشین‌آلات مدرن می‌تواند بهره‌وری معادن را تا ۳۰ درصد افزایش دهد.
با توجه به توسعه روزافزون پروژه‌های عمرانی در ایران، مانند ساخت‌وساز راه‌ها، پل‌ها، سدها و پروژه‌های صنعتی، نیاز به سنگ لاشه در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت. دولت ایران برنامه‌های گسترده‌ای برای توسعه زیرساخت‌های کشور دارد و این موضوع می‌تواند به رونق بیشتر معادن سنگ لاشه منجر شود.
برای بهبود وضعیت معادن سنگ لاشه در ایران و بهره‌برداری بهینه از منابع موجود، چند پیشنهاد مهم مطرح می‌شود:
سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های جدید و نوسازی ماشین‌آلات معادن می‌تواند بهره‌وری معادن را افزایش داده و هزینه‌های تولید را کاهش دهد. همچنین این امر به ایجاد اشتغال و افزایش صادرات نیز کمک می‌کند.
دولت باید با اصلاح قوانین و مقررات مربوط به معادن، فرآیند اخذ مجوزها را تسهیل کرده و حمایت‌های مالی بیشتری از معادن کوچک و متوسط به عمل آورد.
اجرای برنامه‌های مدیریت محیط‌زیستی و رعایت استانداردهای بین‌المللی می‌تواند به کاهش اثرات منفی استخراج سنگ لاشه بر محیط‌زیست کمک کند. این امر همچنین می‌تواند منجر به بهبود تصویر معادن در نزد افکار عمومی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی شود.
معادن سنگ لاشه یکی از منابع مهم اقتصادی ایران به شمار می‌روند که نقش مهمی در تامین مصالح ساختمانی و اجرای پروژه‌های عمرانی دارند. با این حال، برای بهره‌برداری بهینه از این منابع، لازم است که سرمایه‌گذاری‌های مناسبی در حوزه تکنولوژی و محیط‌زیست صورت گیرد و قوانین و مقررات اصلاح شوند.
