پایگاه خبری نوید صنعت نیوز اخبار صنعت، دانش و فناوری
به گزارش نویدصنعت نیوز؛ عاطفه علیان- سدسازی در ایران همواره یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات مدیریتی در حوزه منابع آب بوده است. در این میان، پروژه‌هایی مانند سد تنگ سرخ در کهگیلویه و بویراحمد و سد ماندگان در پادنای سمیرم اصفهان، نمونه‌های بارزی از تضاد در نگاه‌های محیط‌زیستی و اقتصادی به این مقوله‌اند. در حالی که مقامات استان کهگیلویه و بویراحمد از ساخت سد تنگ سرخ دفاع می‌کنند و آن را مفید می‌دانند، به شدت با سد ماندگان در اصفهان مخالفند و آن را تهدیدی برای منابع آبی خود و حتی جریان رودخانه کارون می‌دانند.
۱. اهمیت سد ماندگان در مدیریت بحران آب و توسعه پایدار
با توجه به بحران شدید کم‌آبی در ایران و به‌ویژه در مناطق مرکزی، پروژه‌هایی مانند سد ماندگان اهمیت بسیار زیادی دارند. این سد قرار است با ظرفیت ۱۸۰ میلیون مترمکعب، آب‌های رودخانه ماربر را ذخیره کرده و برای تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعتی منطقه پادنای سمیرم استفاده شود. علاوه بر این، جلوگیری از هدررفت آب‌های سطحی و کنترل سیلاب‌ها نیز از اهداف این پروژه است.
طبق گزارش شرکت آب منطقه‌ای اصفهان، احداث سد ماندگان می‌تواند نقش حیاتی در تأمین آب شرب برای جمعیت محلی و توسعه کشاورزی ایفا کند. به‌ویژه در مناطقی که به شدت با بحران کم‌آبی مواجه هستند، این سد به مدیریت بهینه منابع آبی و افزایش بهره‌وری کمک خواهد کرد. در این راستا، مطالعات نشان می‌دهند که بدون ایجاد زیرساخت‌هایی مانند سد ماندگان، بخش قابل‌توجهی از آب‌های فصلی هدر می‌روند و نمی‌توان از این منابع در زمان‌های خشکسالی بهره‌برداری کرد.
در حالی که مخالفان سد ماندگان نگرانی‌های زیست‌محیطی را مطرح می‌کنند، باید توجه داشت که این سد با استانداردهای زیست‌محیطی به‌روز طراحی شده است. بر اساس گزارش‌های منتشرشده توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست، ساخت سد ماندگان با در نظر گرفتن تمامی ملاحظات زیست‌محیطی انجام می‌شود و اثرات مخرب حداقلی بر اکوسیستم‌های محلی خواهد داشت.
مطالعات دانشگاهی در حوزه مدیریت منابع آب نشان می‌دهد که سد ماندگان می‌تواند از فرسایش خاک و تخریب اراضی کشاورزی جلوگیری کرده و به بهبود اکوسیستم‌های طبیعی منطقه کمک کند. به دلیل کنترل سیلاب‌ها و ذخیره‌سازی آب، این سد مانع از بروز فجایع طبیعی مانند سیل و خشکسالی خواهد شد. همچنین، ایجاد دریاچه پشت سد می‌تواند زیستگاهی جدید برای گونه‌های آبزی و جانوری منطقه فراهم کند.
تناقض در نگرش به سدسازی: دفاع از تنگ سرخ و مخالفت با ماندگان
یکی از تناقضات آشکار در موضوع سدسازی در ایران، تفاوت دیدگاه‌های مقامات استان کهگیلویه و بویراحمد نسبت به دو پروژه سد تنگ سرخ و ماندگان است. در حالی که از سد تنگ سرخ با ظرفیت ۵۰۰ میلیون مترمکعب به‌عنوان پروژه‌ای مفید و ضروری برای این استان یاد می‌شود، به سد ماندگان با ظرفیت ۱۸۰ میلیون مترمکعب به چشم تهدیدی جدی نگاه می‌کنند.
در مطالعه‌ای که توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی انجام شده است، اشاره شده که سد تنگ سرخ با کاهش آب رودخانه بشار که از سرشاخه‌های اصلی کارون است، می‌تواند در نهایت به کاهش جریان آب کارون بزرگ منجر شود. این در حالی است که در دفاع از سد ماندگان، کارشناسان محیط‌زیستی تأکید دارند که ساخت این سد هیچ‌گونه تأثیر منفی مستقیمی بر منابع آبی کهگیلویه و بویراحمد و یا کارون بزرگ نخواهد داشت، چرا که ماربر یکی از سرشاخه‌های رودخانه‌ای است که جریان‌های آبی آن عمدتاً به سمت اصفهان هدایت می‌شود.
استان اصفهان یکی از استان‌های مهم صنعتی و کشاورزی کشور است که در سال‌های اخیر با بحران شدید کم‌آبی مواجه بوده است. پروژه سد ماندگان یکی از راه‌حل‌های کلیدی برای تأمین آب این استان است و می‌تواند به حل مشکلات آبی موجود در این منطقه کمک کند.
بر اساس گزارش‌های وزارت نیرو، یکی از اولویت‌های اساسی در استان‌های مرکزی، تأمین امنیت آبی است. اصفهان به دلیل موقعیت جغرافیایی و صنعتی بودن، به‌شدت نیازمند زیرساخت‌هایی برای تأمین و ذخیره آب است. سد ماندگان، با مدیریت آب‌های سطحی و جمع‌آوری آن‌ها در فصل‌های پرآب، به ایجاد تعادل در چرخه آبی استان کمک خواهد کرد.
سد ماندگان، فرصتی برای توسعه پایدار و مدیریت منابع آب
با توجه به مستندات و تحقیقات موجود، سد ماندگان نه تنها تهدیدی برای منابع آبی کهگیلویه و بویراحمد و یا کارون بزرگ نیست، بلکه فرصتی برای توسعه پایدار و تأمین امنیت آبی در منطقه سمیرم و استان اصفهان محسوب می‌شود. این پروژه با تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعتی، همچنین با کنترل سیلاب‌ها و جلوگیری از فرسایش خاک، به بهبود شرایط زیست‌محیطی و اقتصادی منطقه کمک خواهد کرد.
همچنین، در حالی که سد تنگ سرخ در کهگیلویه و بویراحمد اثرات زیست‌محیطی مهمی دارد، تناقض در حمایت از این سد و مخالفت با سد ماندگان بر اساس منافع محلی قابل توضیح است. برای حل این تناقض‌ها و پیشبرد توسعه پایدار، ضروری است که سیاست‌های سدسازی در ایران با نگاه جامع و هماهنگ میان مناطق مختلف کشور انجام شود تا هم توسعه منطقه‌ای محقق شود و هم منابع طبیعی و زیست‌محیطی حفظ شوند.
